De woningbouw liep flink door in het afgelopen jaar, vertelt Alklima-adviseur West Martijn van Leerdam. “Door het tekort aan woningen en vraag naar gasloze installaties is de duurzame woningbouw enorm gegroeid. Daarnaast hebben we een piek gezien in de afname van consumentenairco’s. Dat komt door een warm voorjaar en het vele thuiswerken.”

Die vraag is wel te verklaren, vertelt Van Leerdam: “Mensen willen comfort. Ze kwamen met het warme voorjaar erachter dat het thuis vaak helemaal niet zo comfortabel was.

HVRF

Een andere snel opkomende klimaatoplossing in 2020 is reeds in 2015 geïntroduceerd. Het Hybrid City Multi-VRF-systeem (HVRF) is een 2-pijpssysteem waarmee gelijktijdig gekoeld en verwarmd kan worden. Hiervoor wordt warmterecuperatie ingezet. Hiermee wordt warmte aan te koelen ruimtes onttrokken en voor de verwarming van andere ruimtes gebruikt.

Van Leerdam: “Je maakt hierbij gebruik van een buitenunit en een hybride BC-controller (HBC). Die laatste zorgt voor de energie-uitwisseling binnen het VRF-systeem. Van het koudemiddel kan zowel de condensatie-energie als de verdampingsenergie gelijktijdig worden ingezet.” Het inzetten van koudemiddel blijft beperkt tot leidingwerk vanaf de buitenunit tot de HBC-controller, vanaf de HBC-controller worden de binnenunits met watergevoerde leidingen aangesloten.  

Koudemiddelen

Normaliter werd het koudemiddel R410a toegepast, het eerste HVRF-systeem met R32-buitendelen werd gerealiseerd voor de uitbreiding van het Courtyard by Marriott- hotel in Hoofddorp. Het moest een systeem worden met een zo hoog mogelijk energierendement. Daarnaast stond het zo beperkt mogelijk gebruik maken van koudemiddel hoog in het vaandel bij de opdrachtgever.

Koudemiddelen krijgen meer de aandacht bij opdrachtgevers, ziet Van Leerdam. “Dit komt door de Europese wetgeving op het gebied van F-gassen. Dit is een duidelijk plan waarbij het CO2-equivalent van koudemiddelen wordt gereduceerd. Helaas wordt dit plan veelal verkeerd geïnterpreteerd. Daarbij wil ik dan ook benadrukken dat het niet zo is dat het koudemiddel R410A wordt verboden of uitgefaseerd; dat hoor je nog weleens in de markt.”

Condensatie en verdamping

Het principe van het HVRF-systeem is eenvoudig. “Bij een VRF-systeem verdamp en condenseer je direct op de binnendelen, dus het koudemiddel loopt tot aan de binnendelen. Bij het HVRF-systeem gebeurt de condensatie en de verdamping in de Hybride BC-controller. Het koudemiddel blijft daarmee beperkt tussen buitendeel en Hybride BC-controller. In de controller maak je gelijktijdig warm en koud water. Dat loopt vervolgens naar de binnendelen.”

R410 is wat betreft eigenschappen een ideaal koudemiddel, alleen de GWP-waarde is hoog. Als je wilt overstappen naar een koudemiddel met een lagere GWP-waarde dan zijn deze koudemiddelen vaak licht ontvlambaar, waardoor er extra maatregelen benodigd zijn. Bij het HVRF-systeem is dit geen probleem, vertelt Van Leerdam. “Omdat het koudemiddel beperkt is tussen het buitendeel en de HB-controller, kun je dat stuk goed controleren. De maatregelen zijn dan beperkt tot het toepassen van een enkele snuffelaar of een bepaalde afzuiging voor een ruimte. Dan kan er gebruik worden gemaakt van een ander koudemiddel dan R410A en kun je overstappen naar R32.”

VRF-systemen dienen door F-gassen-gecertificeerde partijen te worden uitgevoerd, maar HVRF biedt door het toepassen van waterzijdige handelingen een groter afzetgebied van installateurs..

‘We hebben een piek gezien in de afname van consumentenairco’s. Dat komt door een warm voorjaar en het vele thuiswerken’

Tussenseizoenen

Er zijn nog meer voordelen. Zo kenmerkt het Nederlandse klimaat zich voornamelijk door tussenseizoenen. Dat kan betekenen dat interne warmtelasten bepalen of er koel- of verwarmingsvraag is. De vraag naar koeling of verwarming is in een pand dan heel divers. Omdat binnen het HVRF-systeem iedere ruimte onafhankelijk van een andere ruimte te verwarmen of te koelen is, is dit te ondervangen.

Verder kan een HBC-controller met acht of zestien aansluitpunten worden geselecteerd. Van Leerdam: “Door een aantal poorten vrij te laten en het buitendeel wat overcapaciteit mee te geven, kun je bij de installatie al anticiperen op toekomstige uitbreiding. Ook kunnen specifieke HBC-controllers aan elkaar worden verbonden. Dit maakt het mogelijk maakt om later het systeem eenvoudig uit te breiden.”  

VRF versus HVRF

Als je kijkt naar VRF en HVRF dan zie je bij het laatste dat je naar een ander koudemiddel kunt gaan met een lagere GWP-waarde. Het comfort is wat gematigder, het is rustiger omdat je met water werkt. Van Leerdam ziet al het moois van het HVRF-systeem, maar volgens hem is er ook veel te zeggen voor het VRF-systeem. “Energetisch gezien is VRF nog steeds het allermooiste systeem. Dit omdat je direct expansie op je binnendelen hebt. Daarmee is er geen hulpenergie nodig van bijvoorbeeld een pomp en ook treedt er geen verlies van wisselaars op. VRF zal altijd het hoogste rendement blijven behouden. Het is een keuze die iedere opdrachtgever uiteindelijk moet maken.”  

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Alklima.