Auteur en adviseur Freek Andriesse is ruim 25 jaar betrokken bij het inkoopvak. Welke adviezen heeft hij voor HR-professionals die externe diensten inkopen? En hoe kom je als bedrijf in deze tijd van arbeidskrapte nog aan goed personeel?
Tekst: Martijn van der Kooij
Andriesse is adjunct-hoofdredacteur van vaktijdschrift Deal! Magazine over Inkoop en Supply Management. Als auteur en redacteur is hij verder betrokken bij diverse boeken over inkopen. Ook aan het standaardwerk ‘Professioneel inkopen’, dat gebruikt wordt tijdens inkoopopleidingen, werkte hij mee. Hij adviseert momenteel organisaties die aan inkooptrajecten bij de rijksoverheid meedoen over de aanbestedingsdocumenten. “Dat zijn zeer ingewikkelde trajecten waarbij de procedure zeer gedetailleerd is vastgelegd.”
Zweepslag
“Vanaf maart 2020 is in inkoopland alles op z’n kop komen te staan”, blikt commercieel econoom en macro-econoom Andriesse terug op de afgelopen anderhalf jaar. “In de supply chain is veel stil komen te liggen door de uitbraak van Covid, omdat wereldwijd veel fabrieken hun deuren moesten sluiten. In China, maar ook in Duitsland bijvoorbeeld, vanwege leveringsproblemen. Ook nu zien we door het gebrek aan zeecontainers dat de import van goederen vele malen duurder is geworden.”
Er is sprake van een zogeheten ‘zweepslageffect’, zegt Andriesse. Dat wil zeggen dat het weer opstarten van de supply chain zeer moeizaam verloopt. Of er iets aan te doen is? “Ja, als je customer of choice bent, een streepje voor hebt bij je leverancier, dan hoop je dat je voorrang kunt krijgen. Ook zie je dat inkopers tijdens de Covid-pandemie naar alternatieve toeleveranciers zochten, zogenaamde dual sourcing. Ook dat is in tijden van krapte niet zo eenvoudig omdat leveranciersselectie een proces is dat vele maanden in beslag kan nemen.”
Andriesse
‘Er is met name een groot tekort aan inkopers met ervaring voor technische productcategorieën. Een van de belangrijkste oorzaken daarvan is dat inkoop steeds belangrijker wordt voor organisaties.’
HR-diensten
De inkopers van HR-diensten zullen relatief weinig problemen hebben ondervonden door de problemen in de supply chain. Zij kopen immers geen goederen in, maar diensten en producten (zoals HR-tools). Wie internationaal opereert, had mogelijk wel problemen door de herhaaldelijk gesloten buitengrenzen van de EU. Daardoor konden buitenlandse medewerkers moeilijk of niet naar Nederland komen.
Waar HR-inkopers nog meer tegenaanlopen dan vóór de coronacrisis - het mag geen verrassing zijn - is de krapte op de arbeidsmarkt. En dat begint er al mee dat er een tekort is aan de inkopers zelf, aldus Andriesse. “Er is met name een groot tekort aan inkopers met ervaring voor technische productcategorieën. Een van de belangrijkste oorzaken daarvan is dat inkoop steeds belangrijker wordt voor organisaties, zowel profit als non-profit. Dat komt omdat meer en meer wordt uitbesteed en er dus meer wordt ingekocht.” Daar komt nog bij dat de instroom aan de onderkant van de arbeidsmarkt, jonge mensen met een hbo- dan wel wo-opleiding, slechts mondjesmaat toeneemt. Volgens hem zijn er veel sectoren die daardoor noodgedwongen dure expertise van externe bureaus inschakelen. “Ook bij de ziekenhuizen bijvoorbeeld is de nood enorm. Zes van de acht academische ziekenhuizen die Nederland rijk is, zoeken een hoofd inkoop. Zes van de acht: dat is exemplarisch.”
Volgens Andriesse is het tekort het nijpendst in de (semi-)publieke sector. “Omdat inkopers daar al snel duizend euro minder bruto per maand verdienen dan in de private sector. Dan praat je op jaarbasis over een flink bedrag. ” Hij verwijst naar het laatste tweejaarlijkse onderzoek van Deal! en beroepsorganisatie Nevi. Daaruit blijkt dat een inkoper in de industrie gemiddeld 5.392 euro verdient, tegen 4.559 euro in de zorg.
Uitzonderingen
Goede voorbeelden zijn er ook. In de regio Eindhoven ziet Andriesse mooie dingen gebeuren. “Neem ASML, wereldwijd marktleider in chipproductiemachines; dat heeft geen moeite om aan inkopers te komen. Sterker nog: terwijl er in de techsector een enorm tekort aan mensen is, kent dit bedrijf geen tekorten. Zelfs de meest technische medewerkers weten zij nog binnen te halen. Hoe dat kan? ASML heeft zijn arbeidsmarktcommunicatie al jaren goed op orde. Het bedrijf heeft daarvoor een eigen werving- en selectiebureau in huis. Personeel wil er graag werken, het werk is uitdagend en de beloning goed. Maar ASML is niet alleen. Bijvoorbeeld ook chipfabrikant NXP doet het goed.”
Neways is ook een goed voorbeeld. Het bedrijf maakt elektronische componenten en elektronische besturingssystemen voor onder meer de halfgeleider- en automobielindustrie en de medische industrie. Het bedrijf heeft een eigen vacaturesite, werft via LinkedIn en heeft ook een intern recruitmentbureau. In het kader van employability is voor de circa 110 inkopers de Neways Procurement Academy opgetuigd.
Maar het op orde hebben van de arbeidsmarktcommunicatie is niet genoeg. Andriesse: “Het Rijk stopt daar heel veel tijd en energie in en weet met succes jonge mensen te interesseren voor het inkoopvak. Tijdens hun opleiding gaan ze ook direct aan de slag. Maar ze vertrekken na twee jaar vrij massaal naar de beleidsafdelingen. Dat is problematisch. Het betekent dat je onverminderd op volle snelheid moet werven om voldoende mensen op inkoopposities te krijgen.”
Tips
Andriesse heeft een heldere tip voor HR-professionals die diensten en producten inkopen. “Neem contact op met de inkoopafdeling, daar zit expertise die HR ontbeert. Terwijl HR natuurlijk wel de inhoudelijke kennis heeft over de in te kopen diensten en producten. Door samen te werken, sta je echt sterker.”
En als er geen inkoopafdeling is, bijvoorbeeld bij kleine bedrijven? “Ja, je ziet vaak dat de directeur daar de inkoop voor zijn rekening neemt. Dan zou ik zeggen: koop een goed boek over dit onderwerp. Er is voldoende literatuur die je kan helpen om je inkoopbeleid te professionaliseren. Je moet voorkomen dat je via-via HR-diensten inkoopt, terwijl je eigenlijk geen idee hebt wat de juiste prijs-kwaliteitverhouding is. Ook elementen als innovatie en duurzaamheid kun je dan beter meenemen in je afweging met wie je in zee gaat. Voor wie het vak echt in zijn vingers wil krijgen: er is een breed aanbod van inkoopbasisopleidingen in Nederland. Er zijn ook trainingen en opleidingen specifiek voor inhuur. De beroepsorganisatie Nevi heeft bijvoorbeeld verschillende opleidingen voor de inhuur van externe arbeidskrachten.”
